Aarya Gurukul : नवरात्री उत्सवात सणासुदीच्या हंगामात, आर्य गुरुकुल, नांदिवली यांनी महामारीच्या दोन वर्षांनंतर एका भव्य उत्सवात कुटुंबातील ज्येष्ठांनाबद्दल कृतज्ञता व्यक्त केली.
30 सप्टेंबर रोजी लिटल आर्यन्स प्री-के आणि आर्य गुरुकुल, नांदिवलीच्या मुलांनी एका अनोख्या ‘आजी-आजोबांचा दिवस’ साजरा करून उत्सवाची सुरुवात केली, जिथे त्यांनी त्यांच्या प्रेमळ आजी-आजोबांसोबत मजा आणि आनंदाचा दिवस शेअर केला.
कार्यक्रमाची सुरुवात आजी-आजोबांची विशेष वैद्यकीय तपासणीने झाली. जे त्यांच्या कुटुंबासाठी, विशेषतः त्यांच्या नातवंडांसाठी खूप काही करतात.
नातवंडांच्या अमूल्य कामगिरीचे साक्षीदार आजी-आजोबांनी नृत्य आणि गायन करून अनेक सुंदर क्षण सादर केले. आजी-आजोबांना मानसिक आणि शारीरिकदृष्ट्या व्यस्त ठेवण्यासाठी अनेक खेळ, STEM क्रियाकलाप, कला आणि हस्तकला क्रियाकलाप आणि लाफ्टर योग देखील होते.
1 ऑक्टोबर रोजी आर्य गुरुकुलच्या विद्यार्थ्यांनी ‘मातृ पितृ पूजन’ करून हा उत्सव सुरू ठेवला. मुलांनी त्यांच्या पालकांना बद्दल कृतज्ञता व्यक्त केली. सन्मानाची ही अद्भुत कृती, भारतीय संस्कृतीतील एक जुनी परंपरा पुन्हा निर्माण करून, प्रेम आणि कृतज्ञता उभारली.
या शुभ प्रसंगी 500 पालक आणि विद्यार्थ्यांचा एक जबरदस्त मेळावा दिसला जे पालकांच्या आदराची आपली प्राचीन परंपरा पुनरुज्जीवित करण्यासाठी आणि साजरी करण्यासाठी एकत्र जमले होते. दरवर्षी शाळा ‘नवरात्री’ दरम्यान मातृ पितृपूजन साजरी करते. हे सर्व नऊ दिवस विद्यार्थी भजने गाऊन देव देवतांची आरती करतात. दहाव्या दिवशी ज्याला सामान्यतः विजयादशमी किंवा दसरा म्हणून संबोधले जाते, नवधान्याचे विसर्जन होते (म्हणजे पेरलेल्या आणि अंकुरलेल्या आंतरिक नूतनीकरणाच्या बिया). आपल्या संस्कृतीत खोलवर रुजलेली ही परंपरा, पालक-मुलांचे बंधन वाढवते, आणि मुलांमध्ये वृध्दांबद्दल आदर आणि प्रेमाची मूल्ये रुजवते.
मातृ पितृ पूजनाचा दिव्य विधी चिन्मय मिशन ठाणेच्या आचार्य स्वामिनी अनघानंद यांनी केला. या उत्सवात माता पितांची निःस्वार्थ आणि बिनशर्त प्रेमाची स्तुती करण्यासाठी पवित्र आणि स्वर्गीय भजन आणि ‘मातृस्तवनम श्लोक’ यांचा समावेश होता. पूजेनंतर “गरबा” झाला. जीवनाच्या वर्तुळाचे प्रतीक असलेला नृत्य प्रकार. हे विद्यार्थी, पालक आणि शिक्षकांनी मध्ये मोठ्या उत्साहात पार पार पडला
यावेळी बोलताना श्रीमती. राधामणी अय्यर, प्राचार्य (आर्य गुरुकुल) म्हणाल्या, “ही पारंपारिक म्हण म्हणजे पालकांबद्दलचा आदर आणि त्यांच्या बिनशर्त प्रेमाचे प्रकटीकरण आहे,” त्या पुढे म्हणाल्या की पालकांचे प्रेम हे प्रत्येक मुलासाठी आधारभूत प्रणाली असते आणि त्याचे अंतिम ध्येय आंतरिक शक्ती विकसित करणे हे आहे.
मुलामध्ये आत्मनिर्भरता, परंतु दुर्दैवाने सध्याच्या काळात ते खूप जास्त गांभीर्याने घेतले जात नाही ? पालकांचे निस्वार्थ प्रेम कुठेतरी मागण्या पूर्ण करण्याच्या खात्रीपर्यंत कमी झाले आहे. मातृ पितृ पूजन साजरे करणे हा संस्थेचा पालक-मुलांच्या ऋणानुबंधाच्या पुनरुज्जीवनासाठी आणि पुढील वर्षांसाठी आपली संस्कृती जपण्याचा एक मजबूत संकेत आहे.”
“आमच्या मुलांमध्ये उत्तम संस्कार रुजवणारा असा कार्यक्रम इतर कोणत्याही शाळेने आयोजित केलेला मी पाहिला नाही. आजच्या पिढीसाठी हे अत्यंत आवश्यक मूल्य आहे आणि इतर शाळांमध्येही त्याची पुनरावृत्ती व्हायला हवी” असे भावूक होऊन पालकांनी सांगितले. शांतीपाठाच्या गजराने कार्यक्रमाची सांगता झाली.
“आजोबा आणि पालक हे मुलाचे पहिले शिक्षक असतात. त्यांच्याप्रती कृतज्ञता व्यक्त करणे हा आपल्या भारतीय परंपरेचा एक महत्त्वाचा भाग आहे ,आणि तो लहानपणापासूनच आपल्या मुलांमध्ये बिंबवायचा आहे. आपल्या संस्कृतीबद्दलचे प्रेम आत्मसात करणे हा आर्य गुरुकुल शाळांचा एक घटक आहे”, आर्य गुरुकुलचे अध्यक्ष भरत मलिक म्हणाले.
“मुलांना त्यांच्या मोठ्यांप्रती आनंदाची आणि कृतज्ञतेची भावना कशी व्यक्त करायला आवडते हे पाहणे खूप आनंददायी आहे. आम्ही त्यांना त्यांचे एकमेकांवरील बिनशर्त प्रेम पुन्हा पाहण्याची संधी देतो”, डॉ. नीलम मलिक, संचालिका आर्य गुरुकुल यांनी मत व्यक्त केले.
दिवसाचा समारोप गरबा नृत्याने झाला, आजी-आजोबांना त्यांच्या आरोग्याची काळजी घेण्याची आठवण करून देणारे हे उत्सव, विशेषत: वैद्यकीय शिबिरामुळे प्रभावित झाले. मातृ पितृ पूजनाने पालक प्रभावित झाले आणि त्यांनी हा दिवस कायम लक्षात राहील असे सांगितले.
-संतोष दिवाडकर
Grand Matri Pitru Pooja Program at Aarya Gurukul School
About Author
